جلوه معشوق

بی حضور دل نماز،  نماز نباشد
ای عزیز چون نمازگزاری ، شرایط و ارکان آن بجای آر و با خضوع و خشوع باش تا رستگار گردی، و بی حضور دل نماز،  نماز نباشد که: لا صلوة الا بحضور القلب، بنده‏ی عارف باید که در نماز دل حاضر دارد که نماز معراج مؤمنان است که: الصلوة معراج المؤمن، و نماز گزارنده، مناجات کننده با حضرت رحمن است که: المصلی یناجی ربه، و حقیقت مناجات ، مکالمه است میان عابد و حضرت معبود عزّ شأنه و به حکم این حدیث که:

انّ الله لا ینظر الی صورکم ولا الی أعمالکم ولکن ینظر الی قلوبکم و نیّاتکم.

چون معبود بحق را نظر بر حال قلب است نه بر قول لسان؛ در این وقت اگر دل حاضر نباشد مناجات کما ینبغی صورت نبندد عارف رومی گوید :

اگر نه روی دل اندر برابرت دارم 

من این نماز، حساب نماز نشمارم‏

مرا غرض ز نماز آن بود که یک ساعت

غم فراق ترا، با تو راز بگزارم‏

و گرنه این چه نمازی بود که من بی تو 

نشسته روی به محراب و دل ببازارم  .

وچون،  بر اساس روایات  اول چیزی که در روز قیامت بنده را بدان حساب کنند نماز است  اگر آن به نظر قبول درآمد،  سایر عبادات نیز، به تبعیت آن مقبول است،  و اگر نعوذ بالله سکه‏ی قبول نیافت ، باقی طاعات نیز مردود شود ، بکوشیم تا آنرا به بهترین صورت بجا آوریم و عارفانه تقدیم محضر دوست نمائیم .

روز محشر که جانگداز بود 

اولین پرسش از نماز بود

ز هی حال تباه بی نمازان‏

عجب باشد اگر آتش نبارد 

ز شومی گناه بی نمازان‏