جلوه معشوق

سیر تکون تلمود 2
ب) آغاز فعالیت حوزه‏هاى علوم دینى یهود
بزرگان قوم یهود، بعد از انهدام معبد، براى دوران «پراکندگى» راه کارهایى را جستجو کردند . آنها تلاش کردند تا مشکلات را حل کنند و پاسخهاى مناسبى براى این سوالات اساسى بیابند . فقیهان یهود که به «ربى» یا «راو» ⁽²⁵⁹⁾ شهرت داشته‏اند عهده‏دار این وظیفه خطیر شدند. جمعى از آنها پاى در جاى سنهدرین گذاشته و از آن پس شرح و تفسیر تورات را به عنوان یک تکلیف شرعى پذیرا شدند و بر مسند فتوا تکیه زدند. اینان در فلسطین و در جمع اندک یهودیان باقیمانده در آن دیار و در بابل تبعیدگاه یهودیان به تدریس، تفسیر و تاویل تورات یا شریعت مکتوب پرداختند. این دوره یعنى «اواسط قرن سوم میلادى، دقیقا زمانى است که ریاست عقلانى و معنوى قوم یهود به بابل رفته و در آنجا مستقر شده است» ⁽²⁶⁰⁾ و یهودیان تبعیدى این سرزمین با بهره‏گیرى از فضاى باز و آزاد سرزمین «پارس» که آن زمان تحت حاکمیت ساسانیان زرتشتى مسلک بود، تلاش بسیار روا مى‏داشتند و در عین غربت و دورى از وطن به روزگارى که این قوم «قدر ببیند و بر صدر نشیند» مى‏اندیشیدند.
جان ناس واقعه را این چنین شرح مى‏دهد:
«در سال 69 [یا 70] م. ⁽²⁶¹⁾ که لشکر روم اورشلیم را محاصره کرد، یکى از ربى‏ها به نام «یوحنان بن زکاى» ⁽²⁶²⁾ از آنجا فرار کرده به شهر ساحلى «یبنه» ⁽²⁶³⁾ رفت و در آنجا یک نوع دارالتعلیم ایجاد کرد که آن را به زبان عبرى «مدراش» ⁽²⁶⁴⁾ گفته‏اند. وى در صدد برآمد که در آنجا حیات ادبى قوم خود را به وسیله تنظیم و تدوین شرایع و اصول آیین موسوى بقا و ثبات بخشد. از هر طرف، شاگردان مستعد و فضلاى باذوق نزد او گرد آمدند و با جدى وافر و جهدى مستمر، به تفسیر کتب مقدس باستانى قوم و جمع‏آورى و تدوین اخبار و روایات اسراییلى مشغول گشتند. در آن هنگام که شوراى سنهدرین از میان رفته بود. وى شورایى دیگر از علما تشکیل داد و به ضبط و ثبت تواریخ ایام و تقویم سالیانه یهود پرداخت و سپس به تالیف و نگارش نظامات و قواعد ملت یهود شروع کرد». ⁽²⁶⁵⁾
و این آغاز راهى بس طولانى به درازاى چند قرن بود که لحظه لحظه آن پر از حوادث خوش و ناخوش است. اگر چه ریاست شورایى که «زکاى» تاسیس کرده بود، از سوى رومیان به رسمیت شناخته شد و رئیس آن لقب «بطرک» (پاتریارک) ⁽²⁶⁶⁾ گرفت، اما این حوزه «شصت سال» ⁽²⁶⁷⁾ بیشتر دوام نیاورد و کارهاى بزرگ و ناتمام او بر دوش آن دسته از «بازماندگان قلیلى افتاد که با طومارهاى اوراق و مکتوبات خود، به شهر جلیل کوچ کردند». ⁽²⁶⁸⁾
ج) گردآورى میشنا
با گسترش فعالیت علمى حوزه‏هاى یهود در جلیل و ظهور عالمان بزرگ و برجسته‏اى نظیر «ربى مایر» ⁽²⁶⁹⁾ و «ربى یهودا هناسى» ⁽²⁷⁰⁾ ، مدارس علمیه یهودى رونق یافت و در طى چند قرن، شش نسل از ربى‏ها در همین حوزه‏ها و مدارس علوم دینى، به شرح، تفسیر و تاویل تورات پرداختند. اینان که در زبان عبرى به تناییم ⁽²⁷¹⁾ (آموزگاران شریعت) شهرت داشتند، حجم وسیعى از شرح و تفسیرهاى گوناگون که هنوز به‏صورت شفاهى بود، فراهم آوردند. بعدها با تلاش «یهودا هناسى» حاصل تلاش این عالمان در مجموعه‏اى شامل تمامى شریعت شفاهى و بعضى از نظرات شخصى خود او، با نام «میشنا» ⁽²⁷²⁾ یا «میشناى کبیر یهودا هناسى» ظهور کرد.
میشنا از ریشه عبرى «شانو» ⁽²⁷³⁾ به معناى «تکرار کردن» است و به تعلیمات شفاهى یعنى آنچه به وسیله تکرار کردن مى‏توان فرا گرفت، اشاره مى‏کند. این اسم در مقابل «میقرا» ⁽²⁷⁴⁾ که به معناى قرائت متن کتاب مقدس (شریعت مکتوب) است، آورده مى‏شود و از این‏رو، میشنا بر تمامى احکام شرعى «تورات منقول یا شفاهى» ⁽²⁷⁵⁾ که توسط فقیهان یهود طى قرنها از «اسفار خمسه» ⁽²⁷⁶⁾ یا «تورات مکتوب» ⁽²⁷⁷⁾ استخراج شده‏اند، اطلاق مى‏شود. ⁽²⁷⁸⁾ زبانى که میشنا به آن زبان نوشته شده است «شکلى از زبان عبرى بومى است که با زبان عبرى کتاب مقدس [عهد عتیق‏] فرق دارد. صفت مشخص میشنا موجز بودن جملات و فقدان پیرایه‏هاى ادبى در آن است». ⁽²⁷⁹⁾
فهرست مطالب میشنا
میشنا در شش بخش، یا به زبان عبرى شش «سدر» ⁽²⁸⁰⁾ و به ترتیب ذیل تدوین شده است:

1-  زراعیم ⁽²⁸¹⁾ (بذرها) در یازده رساله: در این بخش، از مسایل مربوط به کشاورزى، غذاها، سرزمین فلسطین و مسایل متفرقه دیگر سخن به میان آمده است.
2- موعد ⁽²⁸²⁾ (عیدها) در دوازده رساله: درباره روز سبت ⁽²⁸³⁾ (شنبه) و مناسبتها و اعیاد سال.
3-  ناشیم ⁽²⁸⁴⁾ (زنان) در هفت رساله: درباره مسایل و احکام مربوط به ازدواج، طلاق، نذر و قسم.

4-  نزاقین ⁽²⁸⁵⁾ (خسارتها) در ده رساله: درباره حقوق مدنى و کیفرى، ساختار قضایى و دادگاههاى حقوقى و کیفرى و آیین دادرسى.

5- قداشیم ⁽²⁸⁶⁾ (مقدسات) در یازده رساله: درباره معبد و مراسم عبادى تقدیم قربانى.

6-  طهاروث ⁽²⁸⁷⁾ (طهارت) در دوازده رساله: درباره احکام طهارت و نجاست شرعى.